در این تحقیق به بررسی و بیان مفاهیمی در خصوص شخص حقوقی و مسئولیت کیفری آن خواهیم پرداخت.در ابتدا به تعاریف لغوی و حقوقی مسئولیت و شخص حقوقی را خواهیم گفت .سپس سابقه شخص حقوقی صحبت می شود و در ادامه مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی و دلایل پذیرش و عدم پذیرش آن صحبت می شود.

شخصیت حقوقی یا شخصیت به اختصار یعنی صلاحیت دارا شدن حقوق و تکالیف و نیز صلاحیت اجرای آنها.شخص حقوقی هنگامی پدید می‌آید که دسته‌ای از افراد که دارای منافع و فعالیت مشترک‌اند یا پاره‌ای از اموال که به اهداف خاصی اختصاص داده شده‌اند، در کنار هم قرار بگیرند و قانون آنها را طرف حق و تکلیف بشناسد و برای آنها شخصیت مستقلی قائل باشد.

اگر بخواهیم از عنوان شخصیت حقوقی به معنای وسیع و گسترده امروزی آن در جوامع ابتدایی سراغ بگیریم باید بگوئیم که چنین عنوانی با این اوصاف در آن جوامع نمی‌توان یافت ولی می‌توانیم بگوئیم که فکر شخصیت حقوقی در جوامع اولیه بشری بصورت ابتدایی و نیمه متبلور وجود داشته است. «در جوامع بدوی واحد اجتماعی را خانواده می‌دانسته‌‌اند و دوام و ابدیت این نهاد منظور اصلی هر یک از افراد خانواده بوده است به همین جهت مهمترین جنایات در آن دوره آنهایی بوده که تعادل خانواده را بعنوان واحد اجتماعی متزلزل می‌ساخته است. در این جوامع اموال و از آن جمله زمین، بیشتر متعلق به خانواده بوده تا افراد خانواده». 

علاوه بر فکر شخصیت حقوقی خانواده در جوامع بدوی، موضوعات دیگری نیز وجود داشتند که تا حدودی نشانگر وجودی گنگ و مبهم ازشخصیت حقوقی می‌باشد. یکی از این موضوعات معابد و پرستشگاه‌ها و اماکن عبادی و مذهبی است که از روزگاران نخست بشر به فکر ایجاد و تاسیس آنها بوده است زیرا «مردمان بدوی نیز برای خود خدایی داشته‌اند که مطابق اعتقادات خاص خود آنها را می‌پرستیدند. وجود این معابد که سابقه‌ای بسیار قدیمی دارد موجب گردیده که اموالی به این اماکن اختصاص یابد تا اولا از درآمد آنها عمران و نوسازی و اقامه مراسم و اداره معابد صورت گیرد ثانیا خادمان و حافظان و نگهبانان معابد از درآمد آنها ارتزاق کنند. اختصاص اموال به معابد مزبور تحت هر عنوانی مانند وقف، حبس و .... چیزی جز مالک دانستن و حق تصرف دادن به آن اماکن نیست و این معنا خود برداشتی سطحی و ابتدایی از مفهوم شخصیت حقوقی معابد است». 

فهرست مطالب

1-1- تعریف مسئولیت    11
1-1-1- مفهوم لغوی مسئولیت    11
1-1-2- مفهوم حقوقی مسئولیت    12
1-2- انواع مسئولیت    14
1-2-1- مسئولیت اخلاقی    14
1-2-2- مسئولیت مدنی    16
1-2-3- مسئولیت کیفری    19
1-3- تعریف شخص حقوقی    20
1-4- سابقه شخص حقوقی    33
1-4-1- سابقۀ شخصیت حقوقی در ایران    34
1-4-2- طبقه بندی و اقسام اشخاص حقوقی    36
1-4-2-1- اشخاص حقوقی حقوق عمومی    36
1-4-2-2- اشخاص حقوقی حقوق خصوصی    37
1-4-3- ماهیت اشخاص حقوقی    38
1-4-4- شرایط و عوامل ایجاد شخصیت حقوقی    41
1-5- مسئولیت و پذیرش اصل شخصی بودن خسارت و جرم    42
1-6- دلایل عدم پذیرش مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی    43
1-6-1- عدم اراده اشخاص حقوقی    44
1-6-2- نقض اصل شخصی بودن مجازاتها    49
1-6-3- عدم امکان نیل به اهداف مجازاتها    53
1-6-4- عدم امکان ارتکاب جرم به طور مطلق توسط شخص حقوقی    59
1-6-5- عدم امکان اعمال بسیاری از مجازاتها بر اشخاص حقوقی    60
1-6-6- عدم امکان ارتکاب برخی از جرائم توسط اشخاص حقوقی    61
1-6-7- عدم امکان احضار، جلب و یا بازداشت اشخاص حقوقی    63
1-6-8- ناروایی مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی به لحاظ مجازات مضاعف مدیران یا کارکنان خاطی    63
1-7- دلایل پذیرش مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی    64
1-7-1- ضرورت پذیرش واقعیات جرم شناختی و تامین مصالح جامعه    64
1-7-2- مشکل شناسایی اشخاص حقیقی    66
1-7-3- تضمین سلامت رفتار اشخاص حقوقی    67
1-7-4- کاستن از مجازاتهای سالب آزادی یا صدمه بدنی    67
1-7-5- جبران خسارات زیاندیگان به نحو مناسب تر    68

فهرست منابع و مآخذ    122
منابع فارسی    122
الف) کتب    122
ب) مقالات، جزوات و پایان‌نامه    124
ج) قوانین    125
منابع انگلیسی    125