دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته باستان شناسی
اثرات نقش و نگار سفال بر ریسندگی و بافندگی قالی
چکیده:
با توجه با فعالیت های گسترده صورت گرفته در زمینه پژوهشهای باستان شناسی در کلاردشت اطلاعات ذی قیمتی در ارتباط با گذشته این منطقه بدست آمد. محیط زیست و جغرافیای منطقه کلاردشت شرایط و بستر مطلوبی را فراهم آورد تا اقوام مختلف در دوره زمانی گوناگون بتوانند دست آورد های هنری و صنعتی خود را به منصه ظهور برسانند. با توجه به کاوش های باستانی در تپه کلار کلاردشت وجود سردوک های گلی، سفال، پیکرک، و آثار معماری نشان دهنده فرهنگ غنی منطقه است. نقوش موجود در سفال تپه کلار تاثیر پذیری شدید هنرمند از محیط جغرافیایی پیرامون را نشان می دهد. وجود آلات ریسندگی در لایه های مختلف تپه کلار نشان از انجام فعالیتهای ریسندگی و بافندگی در منطقه دارد. از طرفی دیگر بدست آمدن مهر استوانه ای با نقش بز کوهی و گوزن حکایت از گستردگی داد و ستد و مراودات تجاری این ناحیه با سایر مناطق دارد. با توجه به مطالعاتی که در مورد سفال و قالی کلاردشت انجام شد می توان از بهره گیری هنرمندان این منطقه از نقوش حیوانی، گیاهی، هندسی، و نقش مایه های مشابه در صنایع نساجی و سفالگری پی برد. بنابر شواهد موجود می توان اظهار داشت که در دوره های زمانی مختلف هنرمند این منطقه با تأثیر پذیری از محیط زیست و جغرافیای منطقه به خلق آثار دست زده است. با توجه به موضوع پژوهش حاضر که تأثیر نقوش سفال کلار بر قالی کلاردشت است، ابتدا به بررسی نقشهای موجود بر سفال تپۀ کلار پرداخته شد و سپس با نقشهای موجود بر روی قالیهای کلاردشت مقایسه گردید.
واژگان کلیدی:
تپۀ کلار
نقوش قالی
نقوش سفال
اشکال جانوری
قالی کلاردشت
طرحهای هندسی
تعریف مسئله واهداف
بر اساس پژوهشهای باستان شناسی، منطقه تاریخی و فرهنگی کلاردشت با توجه به شرایط مساعد و ویژه زیستی، از دوران مس و سنگ مسکون بوده است. یافته های باستان شناسی در دشت میان کوهی کلاردشت نشان از توسعه همه جانبه ساکنین این منطقه به لحاظ کشاورزی، دامپروری و صنعتی دارد. بدست آمدن گونه های مختلف سفال، انواع پیکرک، سردوک و بقایای معماری مؤید این امر است که مردم این منطقه نوعی تحول درون زا را در عرصه های مختلف فرهنگی و هنری باتوجه به سخاوت و غنای طبیعت تجربه کرده اند. همچنین بدست آمدن مهر استوانه ای از کاوشهای تپه کلار نشان از ارتباط تجاری این ناحیه با سایر نقاط ایران داشته است سردوکهای بدست آمده از تپه کلار یکی از نشانه های مهم در خصوص رواج و رونق صنعت ریسندگی و بافندگی در کلاردشت از دیرباز است. وابستگی صنعت نساجی به دامپروری به ویژه در دنیای باستان موجب شده است تا این دو فعالیت به صورت توآمان در منطقه رشد نماید.
نشانه های استمرار این دو فعالیت را، اگرچه بسیار کمرنگ، همچنان می توان در برخی از روستاهای این منطقه مشاهده نمود. بررسی دست بافته های کلاردشت نشان از آمیختگی فراوان طرحها و نقشمایه ها با طبیعت و زیست بوم منطقه دارد. با توجه به این امر که تآثیرپذیری از طبیعت را در سفالهای بدست آمده از کلاردشت نیز شاهد هستیم، مقایسه نقوش سفالهای بدست آمده ازتپه کلار با نقوش و طرحهای فرشهایی که در گذشته و امروزه در منطقه دیده می شوند، نشان از وامگیری هنرمند از طبیعت پیرامونش برای خلق آثار سفالی و قالی دارد.
فهرست مطالب
فصل اول- مقدمه
-تعریف مسئله اهداف
- سوالات تحقیق
- فرضیه ها و پیش ها
- جنبه نو آوری و جدید بودن
- مواد و روش انجام تحقیق
- پیشینه مطالعاتی وپژوهشی
- مفاهیم
فصل دوم: موقعیت جغرافیایی کلاردشت
- موقعیت جغرافیایی کلاردشت
- پیشینه تاریخی کلاردشت
- چشم انداز طبیعی کلاردشت
- آب و هوای و پوشش گیاهی و جانوری
- موقعیت جغرافیایی تپۀکلار
- پیشینه سفالگری در ایران
- سفال تپه کلار
- خصوصیات سفال تپه کلار
- تزئینات سفال تپه کلار
- سفال سدۀ های نخستین اسلامی
فصل سوم: پیشینه ی هنر قالیبافی
- قالیبافی در ایران پیش از اسلام
- قالیبافی در ایران بعد از اسلام
- قالی کلاردشت
-- تاریخچه قالی کلاردشت
-- نظریات متعدد در مورد قالی کلاردشت
-- الیاف مورد استفاده در قالی کلاردشت
-- ابزار مورد استفاده در قالی کلاردشت
-- رنگ و رنگرزی در قالی کلاردشت
- طبقه بندی انواع طرح در قالی کلاردشت
-- طرح جنگلی
-- طرح صندوقی
-- طرح شمله ای
-- طرح های منسوخ شده
- نگارۀ جانوری
- نگارۀ انسانی
- نگارۀ گیاهی
- نگارۀ انتزاعی از اشیاء و زندگی پیرامون
- نگارۀ هندسی
فصل چهارم: بررسی تأثیر نقوش سفال کلار بر روی قالی کلاردشت
- بررسی تأثیر نقوش سفال کلار بر روی قالی کلاردشت
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
- نتیجه گیری
- پیشنهادات
فصل ششم: منابع
فهرست اشکال و تصاویر
مناطق چهار گانه در محوطه اسلامی شهر دِلِه
سفال دورۀ اسلامی شهر دِلِه
طرح دفتین
طرح کاردک
طرح قیچی
شکل-عکس چگونگی رنگرزی
عکس نمونه طرح جنگلی
عکس نمونه طرح صندوقی
عکس نمونه طرح شمله ای
طرح نگارۀ گوزن و آهو
طرح نگارۀ چنگ گربه(پیچا چنگ)
شگل- طرح نگارۀ پرندگان
طرح نگارۀ بلبلک
طرح نگارۀ پنجه گرگ(ورگ چنگ)
طرح نگارۀ دم روباه
طرح نگارۀ استخوان ماهی
طرح نگارۀ انسانی
طرح نگارۀ کوه
طرح نگارۀ درخت
طرح نگارۀ گل ستاره
طرح نگارۀ گل پمپال
طرح نگارۀ گل شیرینی
طرح نگارۀ آب روان
طرح نگارۀ گل مخملی
طرح نگارۀ پله ای(آب روان)
طرح نگارۀ گل لاله
طرح نگارۀ گل گرد
طرح نگارۀ گل گلدان
طرح نگارۀ گل شاه عباسی
طرح نگارۀ ول زلفک
طرح نگارۀ درب دیگ
طرح نگارۀ حلواقجل
طرح نگارۀ لمپا
طرح نگارۀ شانه میک
طرح نگارۀ کریش
طرح نگارۀ ترازو
طرح نگارۀ لانه زنبور
طرح نگارۀ قیچی
طرح نگارۀ صندوقی
طرح نگارۀ گل چارواز
طرح نگارۀ حلواقجل
طرح نگارۀ مجمه
طرح نگارۀ پنجه گرگ
طرح نگارۀ کلاه خان
طرح سردوک گلی و سفالی
طرح سفال تپه کلار و خطوط مواج و شیاری
طرح سفال دورۀ اسلامی شهر دِلِه
طرح سفال کلار با طرح نمد و فرش همراه با نقش مایه زیگزاگ
شکل-طرح و عکس استفاده از لچکی در زاویه نمد و فرش
طرح سفال کلار و طرح نمد و فرش با نقش مایه درب دیگ
شکل-طرح نقش مایه قلاب زلفک در نمد، فرش، سفال
طرح نقش مایه لوزی در سفال، نمد، فرش
طرح نقش هندسی در سفال و نمد
نقش گیاهی در سفال و قالی
عکس قالی قوچان(سالانقوچی)
عکس عروسک و پرنده در قالی قوچان
عکس پرنده در قالی قوچان
عکس قالی کرمانشاهی
عکس قالی قوچان
عکس قالی کلاردشت
طراحی نمد کلاردشت
طراحی نقش مایه های بکار رفته در نمد کلاردشت
طرح نقش جانوری بر روی مهر و قالی
